MIFOTRA yatanze ikiruhuko kidasanzwe kizatuma abakozi bamara icyumweru batajya ku kazi

Mu itangazo ryashyizwe ahagaragara ku wa Kane tariki ya 20 Kamena 2025, Leta y’u Rwanda yatangaje ko Abanyarwanda bazahabwa ikiruhuko cy’iminsi ine ikurikirana, kikazatangira ku wa kuwa kabiri tariki 1 Nyakanga 2025 kugeza ku wa Mbere tariki 7 Nyakanga 2025. Ni icyemezo cyatunguye benshi, kuko bitari bisanzwe ko habaho ikiruhuko kirenze umunsi umwe ujyanye n’umunsi mukuru.

Itangazo ryashyizwe hanze na Minisiteri y’Abakozi ba Leta n’Umurimo (MIFOTRA), ryasobanuye ko ku wa Kabiri tariki ya 01 Nyakanga, ari Umunsi w’Ubwigenge, naho ku wa Gatanu tariki 04 Nyakanga, hazizihizwa Umunsi wo Kwibohora. Naho ku wa Gatandatu, no ku wa Gatandatu nk’uko bisanzwe, ni umunsi w’imperuka y’icyumweru. Abakozi bazagaruka ku kazi Tariki 07 Nyakanga 2025.

Nubwo ayo matariki yombi asanzwe ari iminsi mikuru yemewe n’amategeko, icyatangaje benshi ni uburyo byahurijwe hamwe hakabaho icyumweru gifite iminsi ine y’ikiruhuko, ibintu bitari bimenyerewe mu mitegekere y’ikiruhuko mu Rwanda.

Amateka y’ikiruhuko mu Rwanda: Iyo ikiruhuko kijya ku munsi w’impera y’icyumweru…

Mu Rwanda, hari amategeko asanzwe agenga iminsi y’ikiruhuko rusange. Muri ayo mategeko harimo ko igihe umunsi mukuru ugeze ku munsi w’isabato (kuwa Gatandatu) cyangwa ku cyumweru, ushobora gusimbuzwa ku munsi ukurikiyeho. Ibi byagiye bigaragara cyane ku minsi nk’Ubunani, Umunsi w’Abakozi (Labour Day), cyangwa Umunsi w’Umuganura.

Urugero, mu mwaka wa 2022, Umunsi w’Ubwigenge (1 Nyakanga) wari wagize ikiruhuko gisimburwa kuko wari wahuriranye n’icyumweru. Nanone, mu mwaka wa 2024, Umunsi w’Ubwigenge wageze ku wa Gatandatu, ariko nta kiruhuko gisimbura cyatanzwe.

Ariko gufata icyemezo cyo guhuza iminsi ibiri itandukanye — imwe ya politiki, indi nayo ifite umwihariko w’amateka — bikabyara ikiruhuko cy’iminsi ine, ni ikintu cyatangaje benshi, bamwe bakibona nk’impinduka ikomeye mu mitegekere y’ikiruhuko cyemewe na Leta.

Impamvu zishobora kuba zarashingiweho

Abantu batandukanye babona ko guhuriza hamwe ayo matariki ari igikorwa cyatekerejweho byimbitse. Hari abavuga ko Leta yashatse guha abaturage umwanya uhagije wo kuruhuka no gusabana mu mpera z’icyumweru no mu minsi mikuru, kuko ahanini iyo minsi yombi iba ifite umwihariko ukomeye.

Umunsi w’Ubwigenge, uzizihizwa ku wa 01 Nyakanga, ni umunsi uremereye mu mateka y’u Rwanda. Ni wo munsi u Rwanda rwabonyeho ubwigenge ku mugaragaro mu mwaka wa 1962. 

Umunsi wo Kwibohora, wizihizwa buri mwaka ku ya 4 Nyakanga.

Ibi byombi bituma bigaragara ko Leta yashatse gushyiraho igihe gihagije cyo kuruhuka no kwizihiza iminsi y’ingenzi, ari nabyo bituma icyemezo gisa n’aho kivuye ku rwego rusanzwe rwasobanurwaga n’amategeko, kijya ku rwego rw’ubushishozi bwa politiki n’ubuyobozi.

Bimwe mu byigeze kubaho: Hari aho byigeze kuba ariko si kenshi

Nubwo iki cyemezo gisa n’ikidasanzwe, si ubwa mbere Leta y’u Rwanda itanze ikiruhuko kidasanzwe. Mu mwaka wa 2010, nyuma yo gusoza amatora y’Umukuru w’Igihugu, Leta yatanze ikiruhuko cyihariye ngo abaturage baruhuke. Mu mwaka wa 2020, mu bihe bya Guma mu Rugo (Lockdown), Leta yashyizeho iminsi y’ikiruhuko n’uburyo bwo gukorera mu rugo, ariko ibyo byari bishingiye ku mpamvu z’ubuzima rusange.

Ibi byose bitandukanye n’uko ubu habayeho icyemezo kidasanzwe, kitabaye kubera icyorezo cyangwa ibihe bidasanzwe, ahubwo gishingiye ku guhuza iminsi mikuru yemewe n’amategeko.

Nkuko bigaragara ko Abanyarwanda bazagira iminsi ine ikurikirana batari mu kazi, ibintu bitari bisanzwe mu mateka y’imikorere y’iminsi mikuru mu Rwanda.

Icyo abaturage babivugaho

Umugore witwa Mukamana Jacqueline utuye mu Karere ka Gasabo yabwiye Igicumbi  News Ati:

“Ni byiza kubona Leta iha agaciro iminsi nk’iyi. Hari igihe twizihiza umunsi mukuru dufite akazi ejo, ugasanga ntacyo bimaze. Ariko ubu bizatuma dufata akanya ko gusabana n’imiryango yacu.”

Undi mugabo, Rukundo Emmanuel, avuga ko Leta ikwiye kujya ikomeza iyi gahunda:

“Nubwo igihugu gifite akazi kenshi, abaturage nabo bakeneye kuruhuka. Ndumva byarakozwe neza kandi byafasha mu kongera umusaruro nyuma y’ikiruhuko.”

Gutangaza ikiruhuko cy’iminsi ine bikurikirana ni ikintu cyatangaje benshi, ariko cyanashimwe na benshi. Byaba ari intangiriro y’umuco mushya w’ubuyobozi burushaho guha agaciro ubuzima no kuruhuka kw’abakozi? Cyangwa ni icyemezo cy’igihe gito gifitanye isano n’ihuriro ry’iminsi gusa?

Ibyo byose bizagaragara mu buryo iyi gahunda izakirwa n’abaturage, no mu buryo izaba igarukwaho mu myaka iri imbere. Ariko nta gushidikanya ko iki kiruhuko cy’iminsi ine cyahinduye amateka y’imitegurire y’iminsi mikuru mu Rwanda.