Edgar Lungu wahoze ayobora Zambia yitabye Imana
Amakuru y’urupfu rwa Edgar Chagwa Lungu, wahoze ari Perezida wa Zambia, yaturutse mu bitaro byo mu murwa mukuru Lusaka, aho yari amaze iminsi arwariye indwara y’umutima yamuzonze imyaka myinshi. Inkuru y’urupfu rwe yasakaye ku mugoroba wo ku wa kane, isiga benshi mu gahinda, cyane cyane abamubonaga nk’intwari yaharaniye ihinduka rya politiki mu gihugu cye.
Urugendo rwe rw’uburwayi bw’agahato
Edgar Lungu amaze igihe kitari gito yivuriza indwara z’umutima n’izindi ndwara zifata imitsi. Yatangiye kwitabwaho byihariye kuva mu 2015 ubwo yari Perezida, igihe yasubiraga inshuro nyinshi kwivuza mu mahanga. Mu 2021 ubwo yasezeraga ku butegetsi, Lungu yahise ajya mu buzima busanzwe ariko akomeza kujya avurirwa hanze y’igihugu igihe indwara ye yazaga imwugariza. Abo mu muryango we bemeje ko mu byumweru bibiri bishize yari yarembye bikomeye, yari arwariye muri Afurika y’Epfo.
Umurage wa politiki usize
Edgar Lungu yavukiye mu karere ka Ndola mu 1956. Yinjiye muri politiki mu myaka ya 2000, nyuma yo kurangiza amasomo y’amategeko. Yari azwiho guceceka no kudakunda kwigaragaza cyane, ariko ubwo Perezida Michael Sata yitabaga Imana mu 2014, Lungu ni we wahawe kuyobora ishyaka ryari riri ku butegetsi, Patriotic Front (PF), maze mu 2015 atorerwa kuyobora Zambia.
Mu gihe yari ku butegetsi, Lungu yashyize imbaraga mu kubaka ibikorwa remezo birimo imihanda, amashuri n’ibitaro. Nyamara ku rundi ruhande, ubutegetsi bwe bwanenzwe cyane ku byerekeye kwibasira abatavuga rumwe na leta, itonesha no gukandamiza itangazamakuru. Ibi byatumye ashyirwa mu majwi n’amahanga, by’umwihariko nyuma y’amatora yo mu 2021, aho yarushijwe na Hakainde Hichilema.
Ubuzima bwe nyuma yo kuva ku butegetsi
Nyuma yo kuva ku butegetsi, Lungu yagiye yigaragaza nk’umuyobozi udashaka kurekura uruhare rwe muri politiki. N’ubwo yavugaga ko yagiye mu kiruhuko cy’izabukuru, yakomeje kugaragara mu bikorwa bya politiki by’ishyaka PF ndetse n’iyo byabaga bigamije kunenga ubutegetsi bwamukurikiye.
Abakurikiranye politiki ya Zambia bemeza ko nubwo Lungu atari afitanye isano ya bugufi n’abaturage benshi, yagize uruhare rukomeye mu kugarura ihinduka mu miyoborere ya Zambia, kuko yagiye ku butegetsi mu bihe byari bikomeye, agashobora kubugumaho imyaka irenga itandatu.
Umuryango we n’abamukomokaho
Edgar Lungu asize umugore we Esther Lungu n’abana batatu. Yari azwiho kuba umugabo w’umuryango, ukunda kwegera abatagira kivurira, by’umwihariko mu bikorwa by’ubugiraneza bijyanye no gufasha abapfakazi n’imfubyi.
Gusezerwa mu cyubahiro
Guverinoma ya Zambia yatangaje ko yateguye umuhango wo kumusezeraho mu cyubahiro, uzabera mu murwa mukuru Lusaka, aho abategetsi bo mu karere no mu mahanga bategerejwe kwifatanya n’abaturage b’icyo gihugu. Umunsi nyir’izina w’iryo sobanuro urategurwa n’inzego za leta ku bufatanye n’umuryango we.
Ijambo rya nyuma ku muntu wasize amateka
Urupfu rwa Edgar Lungu ni igihombo ku gihugu cye ndetse no ku karere k’Afurika yo hagati. Nubwo hari abamwibuka nk’umunyagitugu, hari n’abavuga ko yari umuyobozi wagerageje gukomeza umurongo w’iterambere mu gihugu cye.
Mu mateka ya Zambia, izina rye rizakomeza kwibukwa mu ruhando rw’abayoboye icyo gihugu mu bihe by’impinduka. Icyizere ni uko umurage yasize uzahora wibutsa ko politiki itajegajega ishingira ku kuyobora abaturage no kubitangira by’ukuri.
