Menya ibibera muri gereza ya mbere ikanganye ku isi

El Salvador: Gereza y’igishegesha yiswe “Cecot” — Ikimenyetso cy’ubutwari cyangwa icyaha cy’ubukana bwa Leta?

Mu gihugu cya El Salvador, intambara yo kurwanya ibyaha yahindutse ishusho y’igitugu cyambaye umwambaro w’ubutabera. Perezida Nayib Bukele, umaze igihe yigaragaza nk’umuyobozi w’intangarugero mu kurwanya ibyaha, yubatse gereza nini cyane yiswe Cecot (Centro de Confinamiento del Terrorismo), ifatwa nk’imwe mu za mbere mbi ku isi. Iyi gereza iherereye mu gace ka Tecoluca yubatse mu gihe gito, igamije gufungiramo abantu bose bakekwaho kujya mu mitwe y’abagizi ba nabi nka MS-13 na Barrio 18, imitwe yagiye itera ubwoba abaturage b’El Salvador mu gihe cy’imyaka irenga 30.

Nyamara, ubuzima buri muri Cecot bugaragaza isura ikomeye y’ubukana n’akarengane. Muri iyo gereza hafungiye abantu basaga 40,000, barinzwe n’abasirikare n’abapolisi barenga ibihumbi. Abafungwa barara hasi, bakwirwa ari 100 mu cyumba kimwe, nta mwanya wo gusohoka, nta rumuri rw’izuba, nta burenganzira bwo gusurwa n’imiryango yabo. Amasaha yose baba barinzwe n’amaso y’inyamaswa, nta burenganzira bwo kuvuga cyangwa gusaba ibyo bakeneye, kandi uburenganzira bwo kuburana ntibubaho.

Abaharanira uburenganzira bwa muntu ku isi yose barimo Amnesty International na Human Rights Watch bamaganye Cecot nka“gereza y’abazima bapfuye.” Bavuga ko abantu ibihumbi bafashwe nta rubanza, bamwe bakicwa n’inzara cyangwa indwara, abandi bakaburirwa irengero. Iyi gereza, bavuga ko, ari ikimenyetso cy’ubutegetsi bushyira imbere ubwoba kurusha amategeko. Nta muntu wemerewe gufotora cyangwa kugenzura uko ibintu bihagaze imbere, usibye amashusho ya Leta yerekana imbaga y’abagabo bambaye imyenda y’imbere, imitwe yubitse, amaboko aboshye, bicaye begeranye nk’ababuze icyizere cy’ubuzima.

Perezida Bukele we avuga ko Cecot ari ishema ry’igihugu, avuga ko “abaturage bakeneye gutekana, atari impuhwe ku bicanyi.” Ku ruhande rwe, iyo gereza ni ishusho y’uko igihugu cyahagurukiye kurandura urugomo rw’imitwe y’abagizi ba nabi. Ariko abasesenguzi benshi babona ko ari ikimenyetso cy’ubutegetsi bw’igitugu bushaka gukandamiza amajwi yose atavuga rumwe n’ubutegetsi, no gukoresha iterabwoba nk’uburyo bwo gukomeza ubutegetsi.

Nubwo koko urugomo rw’imitwe y’abajura rwaragabanyutse muri El Salvador, igiciro igihugu cyishyuye ni kinini. Abaturage benshi bafashwe nta rubanza, imiryango iburirwa irengero, abandi bakaburira ubuzima imbere muri gereza. Cecot ubu ishyirwa mu rwego rumwe na gereza ya Guantánamo ya Leta Zunze Ubumwe za Amerika na Black Dolphin mu Burusiya, kubera uburyo ifungirwamo abantu mu buryo bwica uburenganzira bwabo.

El Salvador yahagaritse iterabwoba ry’imitwe y’abagizi ba nabi, ariko noneho ikaba iri mu murongo w’igihugu cyiyibagije ububasha bw’amategeko n’icyo ubutabera bivuze nyabyo. Kuba Cecot ifatwa nk’imwe mu za mbere mbi ku isi ni isomo rikomeye ku isi yose: igihugu gishobora gutsinda urugamba ku byaha, ariko kigatsindwa n’urundi rukomeye — urwo gutakaza ubumuntu.